Doğankent’te Seçmenler Tehdit Mi Ediliyor?

Yaklaşan 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri öncesinde, bazı kişi ve adayların, Giresun ili Doğankent ilçesinde oy kullanacak olan gurbetçi seçmenleri tehdit ettiği iddia edildi.

Söz konusu iddialarda; Doğankent’e bağlı mahalle ve köylerde 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde oy kullanmak üzere kesinleşen seçmen listelerinde yer alan ancak kış mevsimi nedeniyle veya kamu görevleri dolayısıyla başka seçim bölgelerinde bulunan seçmenlerin telefonlarla aranarak veya sosyal medya üzerinden tehdit paylaşımları yaptıkları öne sürüldü.

Yapılan paylaşımlarda; il veya ilçe dışında ikameti veya işyeri olup da 31 Mart’ta gelip Doğankent’te oy kullanacak olan seçmenlerin tespit edildiğini, bunların oy kullanmaları halinde haklarında “evrakta sahtecilik” suçlamasıyla dava açılacağını, kamu görevlilerinin meslekten men edileceği gibi yanlış bilgilerle korkutulmaya çalışılarak oy kullanmalarının engellenmeye çalışıldığı belirtildi.

Bazı seçmenlerin, kendilerini bu tür gözdağı vermek amacıyla arayan kişi veya kişilere sert tepki göstererek; Anayasa’nın 23.Maddesi ile kendilerine tanınan “Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir” maddesinin ihlal edilmeye çalışıldığını ifade ettikleri belirtildi.

Seçmen Listelerinde bulunan tehdit edilen bazı vatandaşların kendilerine ait elektrik, telefon, su faturası gibi belgelerle ikinci adreslerini yerleşim yeri adresi olarak gösterdiği, bazı seçmenlerin ise Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depreminden etkilenen ve Doğankent ilçesinde geçici barınma hakkı verilen vatandaşlar olduğu anlaşıldı.

Bu vatandaşlardan bir kısmının ikametlerini seçmen listelerinin güncellenmesi ile ilgili YSK tarafından belirlenen seçim takviminde de yer alan 1 Ekim 2023 tarihinden önce Doğankent’e aldığı belirtildi.  

HABER MERKEZİMİZ SEÇMEN KÜTÜKLERİ İLE İLGİLİ YSK MEVZUATINI İNCELEDİ 

Vatandaşların seçme ve seçilme hakkının engellenmesine yönelik bu tür girişimler üzerine Haber Merkezimiz tarafından bu konuyla ilgili YSK mevzuatlarıyla ilgili kısa bir araştırma yaptık.

Yaptığımız araştırmalar sonucunda “Kesinleşmiş Seçmen Listeleri” üzerinde herhangi bir itiraz olamayacağı gibi bu listelerde yer alan seçmenlerin tehdit veya kamuoyu baskısı kullanılarak oy kullanmalarını engellemeye çalışılmasının suç teşkil ettiğini öğrendik.

Bilindiği üzere; Ülkemizin birçok bölgesinde vatandaşlarımızın birden fazla ikametleri bulunmakta olup buraları bazen hafta sonları, bazen yaz veya kış aylarında kullandıkları bilinmektedir.

NÜFUS KANUNA GÖRE KİŞİ BİRDEN FAZLA ADRES BEYANINDA BULUNABİLİR

5490 Sayılı Nüfus Kanununun 9.Maddesinde “Yerleşim yeri,  bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. Kişinin aynı anda birden çok yerleşim yeri adresi olamaz. Yerleşim yeri dışında kalan ve geçici süre ile oturulan yazlık, kışlık, ikinci veya üçüncü gibi konutlar da kişinin talebi halinde diğer adres olarak tutulur” denilmektedir.

DİĞER ADRESLERDE OY KULLANMAK İÇİN BU ADRESLERİN YARLEŞİM YERİ ADRESİ OLARAK TESCİL EDİLMESİ GEREKİR

Yüksek Seçim Kurulu (YSK)’nun  internet sitesinde “Sıkça Sorulan Sorular” (Görmek İçin Tıklayınız!) adresinde “Adres kaydımın olduğu yer dışında başka bir yerde (yazlıkta, köyde, tatilde vb.) oy kullanabilir miyim?” başlığıyla yer alan soruda da “Seçmenler, nüfus müdürlüğüne devamlı olarak oturduklarını bildirdikleri yerleşim yeri adresinde oylarını kullanmak zorundadır. Askı süresi içinde adres değişikliğini yapmayan seçmenler kayıtlı oldukları sandık dışında oylarını kullanamazlar. Nüfus müdürlüklerince diğer adres (ikinci adres) beyanı alınarak yapılan tesciller kayıt için yeterli değildir. Diğer adresinde oy kullanmak isteyen seçmenlerin, nüfus müdürlüklerine başvurmak suretiyle, diğer adreslerini yerleşim yeri adresi olarak tescil ettirmeleri gerekir” denilerek ikinci adresini yerleşim yeri adresi olarak beyan edenlerin o seçim bölgesinde oy kullanabileceklerini ifade etmektedir.

Yüksek Seçim Kurulu’nun 19/12/2023 tarih ve 2023/1563 Nolu Kararı (Kararı ve İlgili Genelgeyi Görmek İçin Tıklayınız!) ile de Seçmen Kütüklerinin oluşmasına ilişkin esas ve usuller “Yurt İçi Seçmen Kütüğünün Güncelleştirilmesi Usul Ve Esaslarına Dair 140/I Sayılı Genelge” ile belirlenmiştir.

Söz konusu genelgede “Yerleşim yeri adresini başka ilçelere aldırmak isteyen seçmenler başvurularını, yukarıdaki belgeleri (elektrik, su, telefon, doğalgaz, internet abonelik sözleşmesi veya faturası, e-Devlet üzerinden alınan aboneliğe ilişkin karekodlu belge, noter tasdikli kira sözleşmesi gibi belgeler) eklemek suretiyle askı süresi içinde herhangi bir yer nüfus müdürlüğüne de yapabilirler” denilerek beyan ve bildirim usulleri belirlenmiştir.

SEÇMENLERİN ÇOĞU 1 EKİM 2023 TARİHİNDEN ÖNCE YERLEŞİM YERİ ADRESİNİ DEĞİŞTİRMİŞ

Yaptığımız araştırmalar sonucunda, Doğankent ilçesinde “Seçmen Listeleri” ilk askıya çıktığı zaman itiraz edilen seçmenlerin çoğunun adres kayıtlarının YSK’nın belirlediği 1 Ekim 2023 tarihinden öncesine ait olduğu ve adres kayıtları sırasında herhangi bir usulsüzlüğün olmadığı anlaşılmıştır.

Bu seçmenlerin kayıtları silinmeyerek 4 Ocak 2024 Perşembe günü saat 08.00’de askıya çıkarılan ve 17 Ocak 2024 Çarşamba günü saat 17.00’de askıdan indirilen listede de yer aldığı görülmüştür. 

Seçmen Listeleri üzerinde yapılan incelemelerde ise YSK’nın 28/9/2023 tarihli ve 2023/1429 sayılı Kararı uyarınca 1 Ekim 2023 tarihinden askı süresinin başlangıcı olan 4 Ocak 2024 Perşembe gününe kadar seçmenler tarafından adres değişikliklerine ilişkin bizzat yapılan veya talep üzerine nüfus müdürlüklerince, onaylı dizi pusulasına eklenerek gönderilen başvuruların ise çok az bir seçmen sayısına sahip olduğu anlaşılmıştır.

1 Ekim tarihinden sonra yapılan başvuruların ise YSK’nın 140/I sayılı genelgesinde belirtilen esas ve usuller doğrultusunda; elektrik, su, telefon, doğalgaz, internet abonelik sözleşmesi veya faturası, e-Devlet üzerinden alınan aboneliğe ilişkin karekodlu belge, noter tasdikli kira sözleşmesi gibi belgeleri ibraz etmek suretiyle adres değişikliği ile seçmen kütüklerine kayıt olmak için başvurdukları bilinmektedir.

DEPREMZEDELER GEÇİCİ İKAMETLERİNDE OY KULLANABİLİRLER

Yine, YSK Kararlarına göre; 06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde kayıtlı olup, seçmen niteliğini taşıyan ve Adres Kayıt Sistemi Uygulama Yönergesi'nin 7'nci maddesi uyarınca "Diğer Adres" olarak belirtilen (yatılı okul, öğrenci yurdu, huzurevi, karavan, çadır, prefabrik evler, spor salonu, yurt, sosyal ve eğitim tesisleri gibi) yerlerde kalıp, kaldıkları yerleşim yeri adresinde oylarını kullanmak isteyenler, askı süresi içinde (4 Ocak 2024 ile 17 Ocak 2024) orada kaldıklarına ilişkin alacakları belgeler ile kaldıkları yerin bağlı bulunduğu ilgili nüfus müdürlüklerine bizzat başvuru yaparak seçmen listelerine dahil olmuşlardır.

SEÇMEN LİSTELERİNE İTİRAZLAR YASAL OLARAK BELİRLENEN SÜRELER İÇERİSİNDE YAPILABİLİR

Bu süreçte siyasi partilerin yetkili kıldığı temsilcilerinin seçmen listelerine delilleriyle birlikte yasal süreler içerisinde itiraz etmeleri gerekmektedir

Seçmen Listelerinde yer alıp da ilçede yaşamadığı iddia edilen seçmenlerle ilgili olarak YSK’nın Seçmen Listelerinin Güncellenmesi için başlattığı askı süreçleri içerisinde bazı siyasi partilerin temsilcileri tarafından, listelerde tespit etikleri seçmenlerle ilgili Seçim Kurullarına itiraz talebinde bulundukları öğrenildi.

Yapılan itirazlar, YSK tarafından alınan kararlara uygun olarak gerekli kayıt ve düzeltme işlemlerinin yapılması için siyasi partiler tarafından yapılan itirazlar; 29 Ocak 2024 Pazartesi günü ilçe seçim kurulunca, 2 Şubat 2024 Cuma günü il seçim kurulunca ve 5 Şubat 2024 Pazartesi günü Yüksek Seçim Kurulunca kesin olarak karara bağlamış olup Yurt İçi Seçmen Kütüğü 7 Şubat 2024 Çarşamba günü kesinleşmiştir.

Seçim Kurulları tarafından İtirazların değerlendirilmesi sonucunda ve sonradan adres değişiklikleri nedeniyle listeler üzerinde yapılan güncellemelerle, belirtilen takvim süreci içerisinde Doğankent ilçesinde de listelerin son halini aldığı anlaşılmıştır.

Vatandaşlar ise itiraz sürelerinde gerekli başvuruları, kanıtlayıcı delilleriyle yapmayanların veya yapıp da itirazları reddedilen partilerin veya adayların şimdi seçmenleri arayarak veya sosyal medya paylamışları ile seçmenleri “evrakta sahtecilik” suçlamasıyla karalamak ve korkutmak suretiyle oy kullanmalarına engel olmak amacıyla hareket etmelerinin, seçmenin Anayasal hakkını kullanmasına engel olmaya çalışmak olduğunu ve bunun kanunen suç teşkil etiğini beyan ettiler.