Harşıt Vadisnin İşgali
Birinci Dünya Savaşı sırasında düşman devletler, Osmanlı devletinin tüm topraklarını ele geçirmek için savaşlar ve işgaller yapıyorlardı. Bu savaşlar ve işgaller karşısında kimi bölgelerde herhangi bir karşılık verilemezken birçok bölgede halk işgale direniyordu.

Osmanlı Devleti son dönemlerini yaşıyordu. Ruslar da bu durumu kullanarak kendisine en yakın gördüğü yerlere asker çıkartarak kendisine bu topraklardan pay çıkarma çabasına girişmişti. Ruslar 1915–1916 yıllarında Rize, Trabzon, Vakfıkebir ve Görele limanlarından karaya asker çıkarmaya başlamıştı. Rize ve Trabzon’dan çıkan birlikler Çoruh Vadisi’ni kullanarak Bayburt ve Gümüşhane bölgelerini bir ay gibi kısa bir zamanda işgal etmişlerdi.

 Vakfıkebir limanına çıkan askerler Tonya’dan Erikbeli’ne çıkıp ikiye bölündüler. Birinci bölümdeki askerler Kürtün’e, ikinci bölümdeki askerler Torul’a giderek bu bölgeleri işgal ettiler. Bayburt ve Gümüşhane’yi işgal eden birlikler Torul’u işgal eden birlikle Torul’da bir araya geldiler. Buradan itibaren oldukça sayısal bir üstünlük sağlayan düşman, Demirkapı’dan Araköy’e gelerek büyük bir karargâh kurdular. Kürtün’ü işgal eden diğer askerler de buradaki karargâha geldiler. Araköy’de birleşen düşman birlikleri Harıt üzerinden hareketle Kabaktepe’yi işgal ettiler. Aynı şekilde Erikbeli, Süme Geçidi ve Kızılalı yönünde ilerleyen düşman, Harşıt’ın işgali için Keldaş Geçidi’ne ulaştılar. Buradan Şadı Köyü’ne inen düşman birlikleri ilerlemelerini sürdürerek 30 Ekim 1915 tarihinde Harşıt’ın doğu yakasını ele geçirdiler. Ağustos 1916 da Görele limanından karaya çıkarma yapan Ruslar, Görele’nin işgalinin ardından, buradan ilerlemeye devam edip ikinci bir destek hattı oluşturdular.  Düşman askerlerinin önemli bir bölümü, Çanakçı üzerinden gelerek Keldaş’a ulaşıp, bu hat ucunda bulunan birliklerine yeni koridor açtılar. Ayrıca bu birliklerin bir kısmı da Eynece ve Sığırlık (Aydınlar Beldesi) üzerinden geçip Kestane bel mevkiine ulaştılar.

Harşıt Vadisi’nin işgali, stratejik öneme haiz olan Harşıt’a bağlı Keldaş Geçidi’nden gerçekleşmiştir. Rus birliklerine karşı koyan Türk askerleri ve Gönüllü Milisler, 28 gün düşmana karşı büyük mücadele örnekleri sergilemelerine rağmen geri çekilmek zorunda kalmıştır. Keldaş’ın kontrolünü ele geçiren Rus birlikleri, 30 Ekim 1915 tarihinde buradan Şadı Köyü’ne inerek bölgedeki en büyük karargâhlarını Gölyanı ve Çayır mevkilerine kurmuşlar ve Şadı’dan Aydınlar Beldesi (Sığırlık Köyü)’ne kadar işgal ettikleri alanlardan top arabaları geçebilecek şekilde yol yapmışlardır.
 
Harşıt Savunma Hatları  
Harşıt Vadisi’nin doğu yakası Rus güçlerince işgal olurken, batı yakasında Osmanlı güçleri savunma hattı oluşturma çabası içindeydi. Harşıt savunmasında, Rus ilerlemesine karşı dağılan Kafkas cephesi alaylarından yeniden yapılandırılarak 3. ordu kuruldu. Kurulan 3. ordu yedi kısma ayrılmıştı. 7. Kısım Hacı Hamdi Paşa komutasındaki 37. Tümen adıyla kurulmuş ve merkezi Espiye’nin Arpacık köyündedir.
Bağlı birlikler;
1.Teşkilatı Mahsusa Alayı
2.Trabzon Müfreze Taburu
3.Giresun ve Tirebolu Müfreze Taburu
4.15 tane topçu Taburu
5.5 tane Hudut Taburu
6.9 tane Piyade Taburu
7.Nizamiye Alayı
Ağaçbaşı Yaylası’nda Asım GÜNDÜZ komutasındaki Alay. Alucra’nın Zıhar (Çakmak) köyünde Kâzımkarabekir komutasındaki birlik. Ayrıca gönüllü birliklerimiz Hüseyin Avni ALPARSLAN komutasındaki 42. Alay ile Topal Osman Ağa komutasındaki 47 Alay Harşıt Vadisi’nin savunması için bir araya geldi. Bu birliklerin elinde 8 makineli tüfek, 8 dağ topu, 6 tane 15,6 milimlik makineli top ve 6 tanede makineli tüfek vardı.

3. Ordu komutanı Vehip Paşa, Erzincan-Tirebolu arasında bir çizgi çekerek savunma hattını bu çizgi üzerine konuşlandırdı. Osmanlı askeri birlikleri Tirebolu İnköy’den itibaren; Aslancıkbaşı, Güce sınırları içinde bulunan Şaban kalesi, Galigan düzü, Gonalga tepesi, Olucak, Argaç tepesi, Ayıt, Kayabaşı, Yeniköy, Doymuş, Gökçebel Gürgen tepesi, Gölcüvez, Akköy tepesi, Şadı Tepealanı, Yunus Tepesi, Şadı Kurbantepesi, Çatakçayır, Geyik Çökeği, Kurtalan, Alınca, Çardakalanı, Kuruobuz Tepesi, Güvende, Fındıcak Tepesi, Turna Tepesi, Camış Çorağı, Abadan Yaylası, Ayderesi Başı Pençik, Beşir Tepesi ve Kazıkbeli Yaylası na kadar hâkim tepelerde konuşlandırılmışlardı. Ayrıca Erzincan, Kelkit, Şiran Gâvur Dağları, Torul Kankana dağına da Osmanlı askerleri yerleştirilmişti. Bu birliklere Vadinin her köyünden Gönüllü milisler katılarak askerlere her türlü desteği sağlamışlardır.

Katkı sağlayan milis güçlerinden bazılarının isimleri şunlardır: Sekü Köyü’nden Çakır osmanoğlu Hasan. Oyraca Köyü’nden Ciloğlu Yusuf.  Kozköy Köyü’nden Osmanoğlu Mustafa, Hışır Mustafa. Güdül Köyü’nden İris oğlu Mustafa, Mehmet Oğlu Mustafa. Çatak Köyü”nden Hacıgaraoğlu Mehmet ağa. Kanyaş Köyünden Çolakoğlu Hüseyin, Şilli Şaban. Doymuş Köyü’nden Hopuloğlu Ali, Gara Mehmet, Garuk Hüseyin, Palancı Âlisi. Yeniköy’den Kılıçoğlu Ali. Şadı Köyü’nden Kandazoğlu Mustafa, Alagözoğlu Ali, Körtemelin Bilal,  Cedemen Ali, Çolakoğlu Hacı Hasan, Zaarcaoğlu Mehmet. Törnük Köyü’nden Fennoğlu Yunus, Garukoğlu Ali, Hüstenoğlu Tevfik, Şedenin Es Mehmet. Şıhlı Köyü’nden İkibacalı Ali ağa, Gıcırmanoğlu Ali, Arif ağa, Deli Ahmet, Lebediroğlu Mustafa Çavuş, Cafaroğlu Hasan ağa. Uluköy Köyü’nden Hakkı Ağa ve Kardeşi Yakup Çavuş.

Osmanlı askerlerinin bu mevkilerde sevk ve idare merkezlerinin yanı sıra yiyecek ve silah depoları da bulunuyordu. Bu merkezlerden en önemlilerinden biri de Şadı Tepealan’ında bulunuyordu. Bu savunma hatlarına Mühimmat ve iaşe sevkıyatı Tirebolu, Espiye ve Güce üzerinden; Süttaşı’ndan Yusuf oğlunun annesi Hava, İmamoğlu Hasanın hanımı Fadime, Fırıkoğlu Yahya’nın hanımı Selime, Garacalı Güllüsü, Çayırçukur Köyü’nden Güllüşan hanımların kontrolünde taşınıyordu.

30 Ekim 1915 yılında Ruslar tarafından işgal edilen Harşıt vadisi 16 Aralık 1917 Osmanlı ve Rus yetkililerin yapmış olduğu Erzincan anlaşması ile işgal filen sona erdirildi. 08 Şubat 1918 sabaha karşı Osmanlı askerlerinin Kürtün Kabaktepe’yi almasıyla ileri harekât başlamış çetin ve kanlı savaşların ardından vadi düşmandan kurtarılmıştır. 12 Şubat Torul, 13 Şubat Görele, 18 Şubat Gümüşhane, 24 Şubat Bayburt düşman işgalinden kurtarıldı.